Kom vanavond met verhalen, hoe de oorlog is verdwenen. En herhaal ze honderd malen. Alle malen zal ik wenen.

Leo Vroman
Waarom herdenken we?
De Tweede Wereldoorlog ligt inmiddels ver achter ons. En het aantal mensen dat die oorlogsperiode zelf bewust heeft meegemaakt wordt almaar kleiner. Dat is voor sommigen aanleiding om het nut van herdenken en vieren ter discussie te stellen.

Herdenken – en daarmee ook vieren – blijft echter onverminderd belangrijk. Belangrijk om je te beseffen dat de vrijheid waarin we leven niet vanzelf is gekomen. Je er bewust van te zijn dat anderen zich voor onze vrijheid hebben ingezet en inzetten. Zelfs met gevaar voor eigen leven. Vroeger én nu.

Vrijheid is natuurlijk, maar niet vanzelfsprekend. Die vrijheid wordt nog dagelijks bevochten. Bedenk je dat de Tweede Wereldoorlog of de vredesmissies waaraan Nederland deelneemt misschien niet jouw oorlog zijn. Zij zorgden en zorgen wel voor jouw vrijheid. Die vrijheid moeten we koesteren. Met elkaar.

Wie herdenken we?
De herdenking op 4 mei is ooit in het leven geroepen om de mensen te eren die gedurende de Tweede Wereldoorlog hun leven hebben verloren:

degenen die toetraden tot het Verzet en tijdens acties om het Duitse bewind te ondermijnen en ten val te brengen door de bezetter werden doodgeschoten of -gemarteld;
allen die door Nazi-Duitsland op basis van religie, afkomst of overtuiging op transport werden gezet en daar in werk- en concentratiekampen op een verschrikkelijke manier aan hun einde kwamen. Door uitputting, honger, kou of in de gaskamers; en
geallieerden, zoals de Canadezen en de Polen, die ons met een grote vastberadenheid hebben geholpen om Nederland te verlossen van het Nazi-bewind.
Maar ook na ’40-’45, de periode waarin de Tweede Wereldoorlog woedde, hebben Nederlanders zich ingezet in het gevecht voor vrijheid. Waarbij zij soms het slachtoffer werden tijdens oorlogen, gewapende conflicten en vredesacties waar ons land op een of andere manier bij betrokken was of is.

Zij allen verdienen ons respect. Op 4 mei. Met die 2 minuten stilte.

Waarom is herdenken belangrijk?
De vrijheid waarin we leven is van ons allemaal. En we zijn er samen verantwoordelijk voor om die vrijheid te behouden. Want stel je eens voor dat je leeft in een Nederland en wereld, waarin je:
  • Jezelf iedere dag weer afvraagt waar je vanavond slaapt omdat je geen vast dak boven je hoofd hebt;
  • Je permanent honger en dorst hebt omdat je geen geld hebt om eten te kopen of omdat het op rantsoen is;
  • Je continu moet oppassen wat je zegt omdat je nooit weet of er een verrader in je omgeving is die je aangeeft;
  • je niet vrij kunt bewegen en continu achterom moet kijken of je niet in de gaten gehouden wordt;
  • Je gediscrimineerd wordt op basis van je huidskleur en afkomst of om wat je gelooft. Gewoon omdat het zo is;
  • Niet kunt lezen, schrijven en zeggen wat je wilt.
Alle reden dus om ons met elkaar in te spannen voor een wereld en samenleving waarin we die rechten bevechten, behouden en koesteren. Want wereldwijd is er sinds 1945 nog geen dag voorbij gegaan zonder oorlog.
Waar herdenken we?
Natuurlijk kun je overal en op ieder moment herdenken. Maar in het drukke leven van vandaag de dag denken we er lang niet altijd aan. Dat is nu juist de reden waarom we vaste plekken hebben waar we kunnen herdenken: je staat er op een symbolische plek bewust bij stil.

Dat doen we bij het Nationale Herdenkingsmonument op de Dam in Amsterdam, maar ook Gouda kent de nodige herdenkingsmonumenten.

Wanneer herdenken we?
Dodenherdenking op 4 mei
De officiële dodenherdenking ter nagedachtenis aan “allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties” vindt ieder jaar op 4 mei plaats.